بررسی اثرات بهره برداری از اراضی بر روی حاصلخیزی و فرسایش خاک (در جنوب شرقی پارک ملی گلستان)

با توجه به اهمیت فرسایش، موضوع نحوه اثر مدیریت ها و بهره برداری از اراضی بر روی فرسایش خاک بخصوص اراضی لسی مستعد به فرسایش در پارک ملی گلستان که با وسعت 95/918 کیلومتر مربع در منطقه گسترش دارد مورد مطالعه قرار گرفت. بیش از 60 درصد این حوزه بصورت تپه های لسی می باشد لذا مهمترین واحد ژئوموروفولوژی مورد مطالعه دامنه می باشد. با توجه به نقشه های کاربردی اراضی و بازدیدهای صحرائی سه نوع کاربری اراضی بصورت زراعت، مرتع و جنگل طبیعی و دست کاشت (از سال 1348) در دو جهت شمالی و جنوبی، با شیب 35-25 درصد مورد بررسی قرار گرفت. در این کاربریها خاک، فرسایش، پوشش گیاهی و نفوذپذیری مورد مطالعه قرار گرفته است. پس از بررسی مورفولوژیکی نیمرخ خاک و مشخص نمودن افقها، از هر پروفیل جهت مطالعات آزمایشگاهی نمونه برداری گردید. علاوه بر آن با استفاده از استوانه های مضاعف میزان آبگذاری خاک سطحی در زمانهای مختلف اندازه گیری شد و از طریق مشاهدات صحرائی پوشش گیاهی و میزان فرسایش مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه حاصله از مطالعات فوق نشان می دهد که بهره وری زراعی از اراضی شیب دار در منطقه مورد مطالعه بر روی میزان مواد آلی و نفوذپذیری و حاصلخیزی خاک اثر منفی داشته و موجب تشدید میزان فرسایش می گردد، میزان مواد آلی و نفوذپذیری نهایی حداقل مقدار را در زراعت داشته است و حاصلخیزی نیز به مقدار قابل توجهی کاهش یافته است، در حالیکه بهره برداری از این اراضی بصورت مرتع موجب افزایش میزان نفوذپذیری، حاصلخیزی و کاهش میزان فرسایش گردیده است. بهره بردای از اراضی بصورت جنگل نیز بر روی درصد مواد آلی و میزان نفوذ پذیری و حفاظت خاک اثری مثبت داشته و از فرسایش خاک جلوگیری نموده است.